جراحی ریشه دندان

جراحی انتهای ریشه دندان چیست و چه هنگامی توصیه می شود؟

التهاب و چرک کردگی ریشه دندان نتیجه جمع شدن باکتری ها در یک کانال عصبی چرک کرده و یا مرده تا انتهای ریشه دندان می باشد. این امر به نوبه خود باعث به وجود آمدن کیست، ورم، درد شدید و چرک کردن بافت عصبی می شود. همچنین التهاب دائمی فک را باید همیشه از بین برد. زیرا فرآورده های سمی باکتری ها از طریق گردش خون در ارگانیسم بدن پخش شده و موجب ضعیف شدن سیستم دفاعی بدن می گردد و از این طریق شرایط آسیب رسانی به اعضای مهم بدن مانند قلب و کلیه را آسانترمی کند. در بیشتر مواقع دندانی را که موجب این ناراحتی شده، نباید حتما کشید، بلکه می توان آن را با درمان ویژه نگهداشت بدین ترتیب که ابتدا از طریق یک شکاف کوچک در لثه، بافت چرک کرده و انتهای ریشه برداشته شده و کانال عصبی با ماده مخصوص پر میگردد. آیا این روش درمانی موثر واقع می شود، در مورد هر بیمار متفاوت است. در صورت عدم امکان نگهداشتن دندان میتوان آن را از طریق کاشت ایمپلانت جایگزین کرد.

تجویز این درمان شامل حالات گوناگونی است اما مهمترین دلیل آن عدم موفقیت روت کانال تراپی یا معالجه ریشه دندان است. آشنایی با این نکته ضروری است که در بسیاری از موارد نتیجه درمان های اولیه و همچنین درمانهای مجدد ریشه دندان با شکست روبرو می شود و علی رغم تلاش های درمانی همکاران دندانپزشک، بیماری های التهابی انتهای ریشه دندان در بررسی های بالینی و رادیوگرافیک خودنمایی می کنند بنابراین در چنین مواردی که درمان های غیر جراحی نتوانسته اند مشکل بیمار را برطرف نمایند چاره ای غیر از درمان کشیدن دندان و یا جراحی انتهای ریشه دندان باقی نمی ماند.
بدیهی است که کشیدن دندان باعث بی دندانی و ایجاد اشکال در سیستم جونده فرد شده و لازم است که با درمانهای جایگزین گران قیمت بعدی مثل ایمپلنت و یا پروتزهای دندانی جبران شود تا دندان های مجاور تغییر جهت ندهند و بیمار دچار مشکلات بعدی نگردد. متخصصین درمان ریشه معتقدند که چون درمانهای فوق نیازمند زمان، هزینه و حتی گاهی مواقع دستکاری دندان های سالم مجاور هستند بهترین گزینه هزینه اثر بخش درمانی برای بیماران انجام درمان های جراحی انتهای ریشه دندان است زیرا تنها با انجام این درمان است که نگهداری دندان طبیعی برای بیمار امکان پذیر می باشد.
مراحل انجام این جراحی
سعی می کنیم که با استفاده از چند تصویر شماتیک این مراحل را توضیح دهیم تا موضوع کاملا روشن شود.

تصویر شماره ۱
چنانچه در تصویر شماتیک شماره یک دیده می شود هنگامی که علیرغم انجام معالجه ریشه دندان، کماکان التهاب و عفونت در انتهای ریشه دندان باقی می ماند و به همین دلیل استخوان اطراف ریشه دندان از بین رفته باشد یک بافت التهابی در انتهای ریشه دندان تشکیل می شود که دندانپزشک با انجام جراحی انتهای ریشه پس از کنار زدن بافت لثه، این بافت ملتهب و همچنین قسمت انتهایی ریشه دندان را خارج می نماید (تصویر شماتیک ۲)

تصویر شماره ۲
سپس مجرای ریشه دندان از انتها به طول حدود ۳ میلیمتر با استفاده از ابزارهای خاص و تخصصی مجدداً خالی و تمیز شده و با استفاده از یک ماده زیست سازگار مناسب پر می شود تا ارتباط مجرای ریشه دندان را با محیط داخلی بدن قطع نماید. در انتها بافت لثه مجدداً به جای اولیه برگردانده شده و بخیه زده می شود. (تصویر شماتیک ۳)

تصویر شماره ۳
.میزان موفقیت این درمان چقدر است؟
معمولاً اگر مراحل کار به صورت دقیق و صحیح انجام شود شانس موفقیت این درمان بالاتر از ۷۰% است و پس از حدود ۶ ماه مجدداً استخوان سالم در انتهای ریشه دندان ساخته می شود که با بررسی رادیوگرافیک تایید می شود (تصویر شماتیک ۴).

تصویر شماره ۴
مزایای استفاده از CEM cement برای پر کردن انتهای ریشه
چنانکه گفته شد بهتر است در این متد جراحی از یک ماده مناسب برای پر کردن انتهای ریشه دندان استفاده شود. در قرنی که گذشت تعداد کثیری از مواد دندانی برای این منظور معرفی شده و کاربرد داشته اند. شایعترین ماده مورد استفاده برای این منظور آمالگام بوده که مطالعات عدیده ای به ذکر اشکالات آن و من جمله سمیت سلولی و حساسیت این ماده به رطوبت پرداخته اند. در طول دهه گذشته توصیه های زیادی برای استفاده از مواد زیست سازگاری که سمیت سلولی نداشته باشند و همچنین در حضور رطوبت و خون دچار اشکال نشوند، به عمل آمده است. سیمان مخلوط غنی شده کلسیمی (CEM cement) ماده ای است که خوشبختانه به دلیل آبدوست (هیدروفیل) بودن در مجاورت خون دچار اشکال نمی شود و مطالعات انجام شده نشان داده اند که این ماده بدلیل نداشتن سمیت سلولی و همچنین زیست سازگاری با سلول های بدن باعث تسریع روند التیام و ساخته شدن استخوان در اطراف انتهای ریشه دندان می شود و از همه مهمتر اینکه سلول های اختصاصی سیمان ساز برروی این ماده و عاج انتهای ریشه یک بافت سخت اختصاصی به نام سمنتوم می سازند که پدیده بسیار مثبتی در روند ترمیم پس از جراحی های انتهای ریشه محسوب می شود.