عصب کشی مجدد یا درمان مجدد ریشه چیست؟
عصب کشی مجدد یا درمان مجدد ریشه دندان روشی است که در آن دندان دوباره باز شده و مواد پرکردگی که داخل کانال ریشه قرار داده شده بود، خارج می شود. اندودنتیست دندان را به دقت بررسی می کند و به دنبال کانال های اضافی احتمالی و دلایل احتمال می گردد. کانال دندان دوباره شکل دهی و تمیز می شود و عاملی که باعث ایجاد عفونت در درمان اولیه شده بود، برطرف می شود و دوباره کانال ریشه پر می شود.
عصب کشی مجدد نسبت به عصب کشی اولیه پیچیده تر است و نیاز به تکنیک های درمانی خاصی دارد و در نتیجه فقط توسط متخصص عصب کشی یا اندودنتیست قابل انجام است.
چرا عصب کشی مجدد؟
گاهی اوقات با وجود انجام درمان ریشه، دندان هنوز دردناک و مشکل دار باقی می ماند. حتی با وجود اینکه ماه ها و یا سال ها از انجام عصب کشی اولیه گذشته است. اگر دندان شما بهبود نیافته است و یا دوباره مشکل دار شده است، باید یک شانس دوباره به آن بدهید.
دلایل عصب کشی مجدد
۱ – وجود کانال های باریک و یا انحناداری که در درمان اولیه درمان نشده اند.
۲ – پیچیدگی آناتومی کانال که باعث شده در درمان اولیه قسمتی از کانال درمان نشده باشد
۳ – تأخیر در قرار دادن ترمیم و یا روکش بعد از روت کانال و در حالت پانسمان باقی ماندن دندان برای مدت طولانی
۴ – ترمیم نامناسبی که باعث نشت بزاق به داخل کانال ریشه شده است
۵ – پوسیدگی جدیدی که در دندان ایجاد شده است و باعث آلوده شدن مجدد کانال ریشه شده است.
۶ – دندان دچار شکستگی شده است.
شکست درمان ریشه دندان
یکی از شایعترین علل شکست درمان ریشه دندان، وجود کانال اضافه است
طی retreatment یا درمان مجدد ریشه (عصب کشی مجدد)، دندان دوباره باز شده و مواد پرکردگی که داخل کانال ریشه قرار داده شده بود، خارج می شود. اندودنتیست دندان را به دقت بررسی می کند و به دنبال کانال های اضافی احتمالی و دلایل احتمال می گردد. کانال دندان دوباره شکل دهی و تمیز می شود و عاملی که باعث ایجاد عفونت در درمان اولیه شده بود، برطرف می شود و دوباره کانال ریشه پر می شود.
در هر صورت مطمئنا بهترین انتخاب حفظ دندان موجود است و در صورتی که درمان مجدد ریشه قابل انجام باشد، باعث خواهد شد که دندان حتی به اندازه طول عمر عملکرد داشته باشد.
تکنولوژی های پیشرفته که مدام در حال بروزرسانی شدن هستند، می توانند به حفظ دندان شما کمک کنند.
تنها آلترناتیو برای درمان مجدد ریشه کشیدن دندان است؛ که جایگزین کردن فضای خالی یا توسط ایمپلنت و یا بریج صورت می گیرد که هردوی این روش ها هزینه بر تر از نگه داشتن دندان موجود می باشد.
سوال های مرتبط با عصب کشی مجدد
سوال اول: هزینه عصب کشی دندان چقدر است؟
فاکتورهای تعیین کننده هزینه درمان ریشه شامل تعداد کانال های دندان، درمان مجدد و یا اولیه بودن، انجام کار توسط دندان پزشک عمومی و یا متخصص است. باید بدانید که با سه کاناله بودن دندان، هزینه روت کانال سه برابر نمی شود و با یک کاناله بودن ان، هزینه تقسیم بر سه نمی شود.
سوال دوم : کیست ریشه دندان چگونه درمان می شود؟
برای درمان کیست ریشه دندان، روت کانال تراپی مورد نیاز است. اگر دندان قبلا روت کانال یا عصب کشی شده و کیست انتهای ریشه وجود دارد، باید درمان مجدد ریشه دندان (روت کانال ثانویه) انجام پذیرد درمان مجدد ریشه ی دندان لزوما باید توسط دندان پزشک متخصص ریشه ی دندان انجام شود. کیست انتهای ریشه دندان به مرور زمان ایجاد می شود. بعد از انجام درمان ریشه توسط اندودنتیست با تدابیری که به کار برده می شود به مرور زمان هم از بین میرود. یک رادیوگرافی پیگیری شش ماه بعد از درمان باید صورت گیرد تا از روند بهبود کیست اطمینان حاصل شود.
سوال سوم : آیا درمان ریشه دندان (عصب کشی) طولانی است و نیاز به چندین جلسه مراجعه دارد؟
درمان عصب کشی بسته به تعداد کانال های دندان، نوع درمان (درمان اولیه یا درمان مجدد) و پیچیدگی درمان بین نیم تا یک ساعت و نیم طول می کشد. در صورت نبودن عفونت یا پیچیدگی خاص، درمان به صورت یک جلسه ای انجام می شود. در بعضی موارد که دندان دچار عفونت حاد شده باشد، نیاز به قرار دادن مواد دارویی داخل دندان هست که ضدعفونی از داخل ریشه دندان صورت گیرد، در این حالت پر کردن ریشه دندان (اتمام RCT) در جلسه دوم صورت می گیرد.
سوال چهارم: آیا اگر درمان عصب کشی با شکست مواجه شود، دندان باید کشیده شود؟
بعد از بررسی علت شکست درمان ، در ۸۵ درصد موارد انجام درمان مجدد یا retreatment دارای موفقیت می باشد. به این صورت که مواد پرکردگی قبلی داخل ریشه، خالی شده و کانال های ریشه دوباره شکل دهی و پاکسازی و ضدعفونی می شوند. سپس دوباره کانال ریشه پر می شود. همانطور که گفته شد، درصد موفقیت درمان مجدد ریشه ۸۵ درصد می باشد.
چرا دندان به درمان مجدد ریشه نیاز پیدا میکند؟
در برخی موارد، دندان‌هایی که معالجه ریشه شده‌اند، درمان‌شان با موفقیت همراه نیست و توصیه می‌شود برای اینکه نقایص درمان قبلی رفع شود مجددا تحت درمان قرار گیرند. در برخی موارد، حین کار برای دندانپزشک مشکل‌هایی ایجاد می‌شود یا به علت ساختمان، آناتومی و شکل دندان در ریشه‌ها کار ایده‌آل انجام نمی‌شود. بنابراین ممکن است درمان اولیه ناموفق باشد. همچنین ممکن است به علت عفونت قبلی ریشه‌ها، ضایعه در انتهای ریشه شکل بگیرد که در این صورت دندان با تشخیص دندانپزشک کاندیدای درمان مجدد خواهد شد. در برخی موارد با وجود درمان ایده‌آل نتیجه درمان موفقیت‌آمیز نیست و به عبارت بهتر درمان با شکست مواجه می‌شود. در این صورت ممکن است دندانپزشک متخصص تصمیم بگیرد مجددا دندان را تحت درمان قرار دهد یا اینکه جراحی کند. همچنین در صورتی که دندانی درمان شده باشد و پرکردگی تاج آن تخلیه شده باشد با نظر دندانپزشک مجددا تحت درمان قرار می‌گیرد
حتی اگر درمان اولیه درست انجام شده باشد ولی ترمیم مناسب تاج انجام نشده باشد یا پانسمان برای مدت بیش از ۲ هفته افتاده باشد لازم است درمان مجدد انجام شود. چون محیط دهان بسیار آلوده است و میکروب‌های زیاد و متنوعی در محیط دهان و بزاق وجود دارد. اگر تاج دندان ترمیم نشود، ارتباط بین محیط دهان و کانال دندان وجود دارد. در آزمایش‌های مختلف ثابت شده که اگر تاج دندان ترمیم نشود باوجود درمان ریشه مناسب، میکروبها ظرف ۲ تا ۳ هفته مجددا کانال را آلوده می‌کنند. به همین دلیل و به خصوص در مواردی که دندان درمان ریشه شده احتیاج به روکش دارد، لازم است با نظر دندانپزشک درمان مجدد ریشه انجام شود.
درمان مجدد ریشه چه مراحلی دارد؟
در مرحله اول ، پس از برداشتن پوسیدگی و ترمیمهای قبلی ، از تاج دندان مسیری جهت ورود به فضای داخل دندان و کانالها ایجاد میگردد.
در مرحله دوم ، تمام مواد پر شده قبلی در کانالها را توسط وسائل باریک سوزن مانندی ( بنام فایل ) خارج نموده و پس از نفوذ تاانتهای کانال در صورت امکان سراسر ریشه را توسط این وسایل از سایز کوچک به بزرگ تمیز و پاکیزه می کنیم.
در مرحله سوم ، با مواد مخصوص صورتی رنگی ( به نام گوتا پرکا ) ، کانال تمیز و پاکیزه شده را پر و مسدود می‌کنیم تا میکروبها نتوانند در این فضاها وارد شوند.
در تمام مراحل فوق ، طول کارکرد وسایل بکار برده شده تا انتها کانال توسط رادیوگرافی و وسایل دیجیتالی کنترل می گردد و در نهایت تاج دندان ، پانسمان شده و جهت ترمیم و یا روکش کردنِ دندان به دندانپزشک مربوطه ارجاع می گردید
اصطلاح غلط عصب کِشی یا عصب کُشی تنها اقدامی کم و جزئی از مراحل فوق می باشد و لفظ درمان مجدد ریشه (ری اندو) اصطلاح صحیح می باشد.
آیا دندانی که به درمان مجدد ریشه نیاز دارد لزوما دردی احساس می کند؟
خیر. از آنجاییکه این دندان پیش از این عصب کشی شده است و اعصاب دندان خارج شده اند ممکن است فرد دردی احساس نکند اما نداشتن درد به معنای سلامتی کامل دندان نیست. البته در مواردی ممکن است عفونت داخل کانال ها چنان زیاد باشد که وارد استخوان شود و با از بین بردن بافت استخوانی و بافت های مجاور برای بیمار تولید درد نماید. بهترین راه پیشگیری از چنین وضعیتی کنترل های دوره ای با رادیوگرافی توسط دندانپزشک می باشد.
میزان موفقیت درمان مجدد ریشه چقدر است؟
در کل، میزان موفقیت درمان ریشه از درمان اولیه کمتر است اما به شرایط شخص و درمان قبلی نیز بستگی دارد. در مواردی که در درمان قبلی به ساختمان ریشه و شکل کانال صدمه نخورده است کار راحت صورت می‌گیرد و نتیجه درمان هم معمولا مطلوب است اما در بعضی موارد اشکال‌هایی ایجاد شده است که یا به سختی رفع می‌شود یا اصلا امکان رفع آن مشکل وجود ندارد. در این موارد نتیجه درمان مورد سوال است.
کنترل نتیجه درمان بین ۶ ماه تا ۲ سال انجام می‌شود. در طول این مدت و پس از درمان نیز لازم است معاینه کلینیکی به وسیله دندانپزشک انجام گیرد و مشاهدات و علایم مورد بررسی قرار گیرد، به این معنی که دندانپزشک مطمئن شود که دندان مشکل ندارد و فاقد درد و عفونت است. همچنین ضرورت دارد با توجه به شرایط دندان به‌صورت دوره‌ای از دندان رادیوگرافی تهیه شده و ضمن مقایسه تشخیص داده شود. به عبارت بهتر، معاینه دندان و دهان پس از ۲هفته و گرفتن رادیوگرافی ۶ ماه، ۱ سال و ۲ سال پس از درمان توصیه می‌شود.
اگر درمان مجدد با شکست مواجه شود چه راه حلی وجود دارد؟
در اکثر موارد می‌توان برای نجات دندان جراحی پریاپیکال را انجام داد البته نتیجه درمان جراحی نیز تضمین شده نیست و احتمال عدم موفقیت وجود دارد. در اصل درمان مجدد و جراحی پریاپیکال تلاش برای حفظ دندان است و در این دو درمان نیز احتمال شکست وجود دارد بنابراین بیمار ضمن آگاهی باید ریسک عدم موفقیت درمان را قبول کند.
در برخی موارد، این امکان وجود دارد که بدون درمان مجدد کار جراحی پریاپیکال انجام شود. بنابراین اندودانتیست می‌تواند جراحی پریاپیکال را به بیمار پیشنهاد دهد و در صورت رضایت بیمار جراحی پریاپیکال انجام شود. در صورتی که بیمار به هیچ‌کدام از دو راه برای درمان راضی نباشد قاعدتا راهی جز خارج کردن دندان وجود ندارد.خوشبختانه امروزه با رایج شدن درمان ایمپلنت جایگزین کردن دندان‌ها راحت‌تر شده است هر چند که این درمان نیز شرایط و مشکلات مخصوص به خود را دارد اما دندان‌پزشکان و بیماران ترجیح می‌دهند دندان‌های مشکوک را خارج کرده و با ایمپلنت جایگزین کنند.